مصحف فاطمة زهرا (سلام الله علیها)

مصحف فاطمه چیست؟
مصحف فاطمه کتاب بزرگی است
که جبرئیل امین بعد از وفات رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) آن را بر سیده نساء‌العالمین فاطمه‌ الزهرا املا کرد. و این امر به دلیل اندوه شدیدی بود که بعد از وفات پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) بر حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) عارض شده بود. خداوند به جهت تسکین آن حضرت، جبرئیل را مأمور این کار کرد. نویسنده این مصحف، امیرالمؤمنین علیه السلام است که به خط مبارک آن حضرت و املای جبرئیل نگارش یافت.
مصحف فاطمه از نشانه‌های امامت است و در نزد امام معصوم قرار دارد. و اکنون آن مصحف در نزد حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه شریف) است.

عن ابی عبدالله علیه السلام:

و عندنا مصحف فاطمه سلام‌الله علیها (بصائر الدرجات، ص156)
مصحف فاطمه علیها السلام در نزد ما است.

مصحف فاطمه یکی از منابع عظیم علم ائمه و از ودائع امامت است. در بین برخی از فرقه‌های افراطی و بدبین اهل سنت، نسبت به این مصحف عظیم الشأن، دیدگاه تند و غیرواقعی وجود دارد. آنها با استناد به کلمه «مصحف»، شیعه را متهم می‌کنند که قایل به تحریف قرآن بوده و معتقد است قرآنی دیگر و کامل به نام مصحف فاطمه در دست امامان شیعه است و قرآن موجود ناقص و تحریف‌شده است. البته در این امر دست ایادی استکبار و سازمان‌های جاسوسی دنیا به‌ویژه سیا و انگلیس در زمینه ایجاد نفاق و اختلاف بین مسلمانان کاملاً مشهود است. شایان ذکر است که مسلمانان می‌توانند با آگاهی از منابع و ادله و شنیدن سخنان یکدیگر در مراکزی هم‌چون تقریب بین‌المذاهب توطئه‌های دشمنان را در نطفه خفه کنند.
معنای لغوی مصحف
ابتدا لازم است معنای لغوی «مصحف» را از دیدگاه لغت‌شناسان بدانیم.
ابن منظور می‌گوید:
المصحف الجامع للصحف المکتوبة بین الدفتین. (لسان العرب، ج7، ص291)
مصحف یعنی کاغذهای نوشته‌شده‌ای که بین دو جلد قرار داده شود.
راغب در مفردات می‌گوید:
والمصحف ما جعل جامعاً للصحف المکتوبة. (مفردات راغب، ص476، انتشارات ذوی القربی)
مصحف آن است که ورقه‌های نوشته را در یک‌جا جمع کنند.
با توجه به معنای لغوی مصحف از دو اندیشمند لغت‌شناس بیان شد، معلوم می‌شود که مصحف نام اختصاصی قرآن کریم نیست بلکه هر کتابی را می‌توان مصحف نامید.

خلاصه اینکه مصحف، مجموعه سخنان جبرئیل امین به حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) است و در نهایت می‌توان گفت: همانند حدیث قدسی و نبوی وحی غیر اعجازی است نه اینکه مانند قرآن وحی شده و معجزه تلقی شود.
خداوند در قرآن کریم از کسانی یاد می‌کند که پیامبر نبودند اما با ملائکه صحبت کرده‌اند. و از بین آنها می‌توان به حضرت مریم مادر عیسی علیه السلام اشاره کرد که محدثه بود و همچنین مادر موسی و سارا همسر حضرت ابراهیم (علیه السّلام). حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) نیز بدون اینکه کسی معتقد به نبوت ایشان باشد با عالم غیب و ملائکه ارتباط داشتند و به همین جهت یکی از القاب آن حضرت محدثه است.
محدثه دقیقاً به معنای سخن گفتن با ملائکه است. اما صرف سخن گفتن با فرشته باعث نمی‌شود که کسی پیامبر شود. طبق صریح آیات قرآن، مریم و سارا با ملائکه سخن گفته‌اند ولی کسی مدعی پیامبری آنها نشده است.
مصحف فاطمه از دیدگاه روایات ائمه علیه‌السلام در مناسبت‌های مختلف به تعریف و تبیین این مصحف پرداخته‌اند:

زمانی که از حضرت صادق علیه‌السّلام درباره مصحف فاطمه (سلام الله علیها) سؤال شد، فرمود:

ان فاطمة مکثت بعد رسول‌الله خمسة و سبعین یوما و کان دخلها حزن شدید علی ابیها و کان یأتیها جبرئیل فیحسن عزائها علی ابیها و یطیب نفسها و یخبرها عن ابیها و مکانه و یخبرها بما یکون بعدها فی ذریتها و کان علی (علیه السلام) یکتب ذلک (فهذا مصحف فاطمه)
(اصول کافی، ج2، ص355، انتشارات مسجد)

فاطمه علیهاالسلام بعد از پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) 75 روز زنده بود و از مرگ پدرش اندوه سختی او را فراگرفته بود و جبرئیل نزدش می‌آمد و او را در سوگ پدرش نیکو تعزیت می‌گفت و خوش‌دلش می‌ساخت و از حال پدرش و مقام او و آنچه بعد از وی برای ذریه‌اش پیش می‌آید گزارش می‌داد و علی علیه‌السلام آنها را می‌نوشت.

عن حماد بن عثمان عن الصادق علیه السلام، انه لما ساله: و ما مصحف فاطمه؟
قال ان الله تعالی لما قبض نبیه دخل علی فاطمه من وفاته من الحزن ما لا یعلمه الا الله عز و جل فارسل الله الیها ملکا یسلی غمها و یحدثها فشکت ذلک الی امیرالمؤمنین فقال: اذا احسست بذلک و سمعت الصوت قولی لی، فاعلمته بذلک فجعل امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) یکتب کلما سمع حتی اثبت من ذلک مصحفا. ثم قال: اما انه لیس فیه شیء من الحلال و الحرام و لکن فیه علم ما لیکون.
(اصول کافی، ج1، ص346، انتشارات مسجد)

حماد بن عثمان گوید: از حضرت صادق علیه‌السلام راجع به مصحف فاطمه سؤال شد. آن حضرت فرمود: چون خدای تعالی، پیغمبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) را قبض روح فرمود، فاطمه علیها السلام را از وفات آن حضرت، اندوهی فراگرفت که جز خدای تعالی کسی مقدارش را نداند. بدان جهت خدا فرشته‌ای برایش فرستاد که او را دلداری دهد و با او سخن گوید. فاطمه این حقیقت را به امیرالمؤمنین (علیه السلام) خبر داد. حضرت علی علیه السلام فرمود: «چون آمدن فرشته را احساس کردی و صدایش را شنیدی، به من بگو!» پس فاطمه به امیرالمؤمنین علیه السلام خبر داد و آن حضرت هرچه می‌شنید می‌نوشت تا آنکه از آن سخنان مصحفی ساخت اما در آن مصحف چیزی از حلال و حرام نیست، بلکه در آن علم به پیش‌آمدهای آینده است.

مصحف فاطمه قرآن نیست.

امام صادق علیه السلام:

ان عندنا لمصحف فاطمه و ما یدریهم ما مصحف فاطمه؟ مصحف فاطمه فیه مثل قرانکم هذا ثلاث مرات والله ما فیه من قرانکم حرف واحد.
(اصول کافی، ج1، ص346)
مصحف فاطمه در نزد ما است و چه می‌دانید که آن چیست. مصحف فاطمه سه برابر قرآن شماست ولی به خدا قسم یک حرف از قرآن در آن نیست.

در کتاب بصائر الدرجات از حضرت صادق (علیه السلام) نقل شده است که فرمود:

عندنا مصحف فاطمه اما والله ما فیه حرف من القرآن. (بصائرالدرجات، ص156)
مصحف فاطمه نزد ما است اما به خدا قسم یک حرف از قرآن در آن نیست.

عن ابی عبدالله علیه السلام: مصحف فاطمه ما فیه شیء من کتاب الله عزّ و جلّ و انما هو شیء القی الیها بعد موت ابیها.
(بصائر الدرجات، ص154)
چیزی از قرآن در مصحف فاطمه نیست بلکه مصحف چیزهایی است که بعد از وفات رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم)
به فاطمه زهرا (سلام الله علیها) القا شده است.

عن الکاظم علیه السلام قال: عندی مصحف فاطمه لیس فیه شیء من القرآن. (بصائر الدرجات، ص154)
حضرت کاظم علیه السّلام فرمود: مصحف فاطمه پیش من است و چیزی از قرآن در آن نیست.

معارف مصحف فاطمه علیها السلام
علم آینده و اسرار جهان هستی و حوادث آینده تا قیام قیامت در این کتاب ثبت شده است. همین‌طور حوادثی که برای ذریّ فاطمه زهرا (سلام الله علیها) روی می‌داد در آن کتاب پیش‌بینی شده است و بر همین اساس طبق نقل کلینی در کافی، جبرئیل از مکان و احوال رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) بعد از وفات، گزارش داده است.

حضرت صادق علیه السلام فرمود:

اما انّه لیس فیه شیء من الحلال و الحرام و لکن فیه علم ما یکون.
(اصول کافی، ج1، ص347)
در مصحف چیزی از حلال و حرام نیست. بلکه در آن علم، به پیش‌آمدهای آینده است.

امام صادق علیه السلام در بیانی می‌فرماید:

وصیت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها در مصحف است. (اصول کافی، ج1، ص348)
عن فضیل بن سکرة قال: دخلت علی ابی عبدالله (علیه‌السلام) فقال: یا فضیل اتدری فی ای شیء کنت انظر قبیل، قال: قلت: لا. قال: کنت انظر فی کتاب فاطمه علیهاالسلام، لیس من ملک یملک (الارض) الا و هو مکتوب فیه باسمه و اسم ابیه و ما وجدت لولد الحسن فیه شیئا. (اصول کافی، ج1، ص350)
فضیل بن سکره می‌گوید: بر امام صادق علیه‌السلام وارد شدم. فرمود: ای فضیل می‌دانی اندکی پیش چه مطالعه می‌کردم.عرض کردم: نه. فرمود: کتاب فاطمه علیها السلام را مطالعه می‌کردم. تمام حاکمانی که در زمین حکومت می‌کنند به نام خود و نام پدرانشان در آن نوشته است و من برای فرزندان حسن چیزی در آن ندیدم.

دیدگاه عالمان شیعی
ابن بابویه می‌گوید: صحیف فاطمه یا مصحف فاطمه یا کتاب فاطمه که به هم این تعابیر، کتاب به آن حضرت نسبت داده می‌شود نزد ائمه علیها‌ السلام است و نام‌های تمام کسانی که حکومت خواهند کرد در آن ثبت شده است.
طبری در کتاب اعلام‌الوری می‌گوید:
در مصحف فاطمه حوادث آینده و نام‌های کسانی که تا روز قیامت حکومت خواهند کرد ثبت شده است.
و علامه مجلسی می‌گوید:
از ظاهر اکثر احادیث چنین فهمیده می‌شود که مصحف فاطمه سلام‌الله علیها مشتمل بر اخبار می‌باشد.
و شیخ عبدالحسین شرف‌الدین می‌گوید:
امیرالمؤمنین علیه‌السلام بعد از اینکه از جمع‌آوری و نوشتن قرآن فارغ شد برای فاطمه زهرا کتابی را که در نزد فرزندان آن حضرت به مصحف فاطمه معروف است تألیف کرد و این کتاب متضمن مثل‌ها و حکمت‌ها و مواعظ و عبرت‌ها و اخبار می‌باشد. (مراجعات، ص603)